پرگولا (Pergola) چیست؟
پرگولا یا کلاه فرنگی در اوایل دهه ۱۶۰۰ در باغ‌ها و پیاده‌روهای خانه‌های اروپایی ساخته می‌شد. در آن زمان آنها به عنوان یک راهرو سایه دار و محلی برای رشد درختان و گل‌های تزئینی طراحی می‌شدند. در دوره رنسانس پرگولاها محبوبیت بیشتری پیدا کردند و مردم ایتالیا و فرانسه شروع به ساخت این سازه در قسمت‌های مختلف خانه‌های خود کردند. حتی مصریان باستان نیز از این بنا در باغ‌های خود برای کشت انگور و بسیاری از گیاهان دیگر استفاده می‌نمودند.
پرگولاها در حقیقت سازه‌های ستون‌دار نسبتا کوچکی هستند که سقف آنها را به وسیله عناصر سبک همانند گیاهان یا توری‌های شبکه‌ای چوبی می‌پوشانند. پرگولاها ظرافت و زیبایی خاص و منحصر به فردی را به ساختمان‌ها و خانه‌های ساده و پیش پا افتاده می‌بخشند. در حالی که این سازه‌ها کاربردهای عملی دیگری مانند سایه و محل رویش گیاهان را نیز فراهم می‌کنند.
جنس و متریال پرگولا
اصولا انواع پرگولا بر اساس جنس از یکدیگر متمایز می شوند. هرچند تنوع مدل در آنها بسیار است؛ اما متریال عامل مهم‌تری در این دسته‌بندی محسوب می‌شود. از این رو می‌توان این سازه‌های چشم نواز را به ۳ دسته زیر تقسیم کرد.
ا- فلز
چنانچه قرار باشد پرگولا از یک فلز ساخته شود؛ آلومینیوم و فولاد دو متریال مناسب این کار هستند. این فلزات به دلیل مقاومت بالا در برابر شرایط جوی و سهولت انعطاف پذیری در طراحی، گزینه‌های خوبی به شمار می‌آیند. در تخصیص هزینه‌ها قاعدتا قیمت تمام شده یک پرگولای فلزی در مقابل نوع چوبی آن بیشتر است. از سوی دیگر این متریال به مراقبت کمتری نسبت به چوب نیاز دارد.
۲- چوب
محبوب‌ترین نوع پرگولا، نوع چوبی آن می‌باشد. این سازه پرطرفدارتر و زیبا را می‌توان از انواع مختلف چوب ساخت. اما ناگفته نماند پرگولای چوبی نیازمند مراقبت و رسیدگی بیشتری نسبت به سایر متریال‌ها است. زیرا؛ همانطور که می‌دانید چوب در برابر شرایط جوی بسیار حساس و آسیب‌پذیر است. لذا ظهور ترمووود در میان محصولات چوبی توانست این مشکل را برای دوستداران این محصول طبیعی مرتفع سازد.
۳- وینیل
وینیل از نوعی ماده پلاستیکی به نام پلی وینیل کلراید تولید می‌شود. بنابراین این ماده شبه پلاستیک، مقاومت و پایداری خوبی در برابر عوامل نامساعد جوی مانند باران، برف، باد و نورآفتاب دارد. به همین دلیل برخی از طراحان معتقدند وینیل متریال بسیار مناسبی برای ساخت پرگولا می‌باشد. اما این محصول نوظهور هرگز خواص و ویژگی های بصری ارائه شده از سوی مصالح طبیعی مانند چوب را نخواهد داشت.
انواع پرگولا
پرگولاها را می‌توان به لحاظ شکل و طرح نیز دسته‌بندی کرد. از این رو انواع پرگولا به لحاظ طرح و اجرا شامل موارد زیر هستند.
- سقف باز
- شیروانی
- بادبانی
- خورشیدی
- چینی
نحوه ساخت پرگولا
پرگولا هم به‌صورت پیش‌ساخته و هم به‌صورت اجرا در محل قابل سفارش است. شکل و اندازه‌ی این سازه بر حسب علاقه و دستور کارفرما به اشکال مربع، مستطیل، منحنی و اشکال سفارشی‌تر نیز قابل تغییر است. هرچند این کار مستلزم تخصص و ابزار آلات لازم است؛ اما در ادامه به توضیح روش ساخت و اجرای این سازه زیبا خواهیم پرداخت.
- ابتدا لازم است تا در فضای مورد نظر خود یک بخش مسطح برای ساخت این سازه انتخاب کنید. چنانچه در محل انتخابی سطح صاف و همواری وجود ندارد؛ لازم است با حذف سطح خاک و کندن زمین، محل اجرا یکدست شود.
- پیش از اجرا، لازم است تا با تهیه یک نقشه مکان ستون‌ها و ابعاد و اندازه‌ها را دقیق مشخص کنید. سپس با توجه به نقشه، می‌توان نقاط قرارگیری ستون‌ها در داخل زمین را علامت‌گذاری کرد. برای حفر محل ستون‌ها معمولا از یک دستگاه حفاری یا ابزارهای سنتی مانند کلنگ و بیل استفاده می‌شود. عمق گودبرداری می‌بایست به اندازه ¼ ارتفاع ستون باشد. همچنین لازم است تا قطر حفره، دو برابر بزرگ‌تر از ابعاد ستون باشد.
- در مرحله‌ی بعد، ملات آماده شده از بتن یا سیمان را در داخل حفره ریخته تا ستون‌ها در جای خود ثابت و محکم شود. برای تراز شدن ستون می‌بایست آن را به پشت‌بند مجهز کرد. سپس لازم است تا به‌مدت ۴۸ زمان بدهید تا کاملا ملات خشک شود. دقت داشته باشید در طول این مدت سطح بتن باید مرطوب نگه داشته شود.
- پس از خشک شدن ملات، تیرهای اصلی در چهار طرف به ستون‌ها وصل می‌شوند. برای اتصال لازم است از میخ یا پلیت‌های مخصوص این کار استفاده شود. سپس در انتهای هر کدام از الوارهای عمودی ستون و افقی سقف یک زاویه‌ی ۴۵ درجه قرارداده و با پلیت و میخ به یکدیگر متصل شوند.
- برای اتصال تیرهای فرعی متقاطع با تیرهای اصلی در سقف، شکاف‌هایی را به اندازه ابعاد عرضی تیرها ایجاد کنید. این شکاف‌ها معمولا به اندازه یک سوم ارتفاع تیرها هستند.
در این مرحله استراکچر کلی سازه آماده بوده و می توان به دلخواه سایر آکسسوارها و اجزا را به آن اضافه کرد و یا به همین شکل از آن استفاده نمود.
کاربرد پرگولا
به طور کلی این سایه‌بان‌ها به منظور ایجاد زیبایی و فضایی نیمه سایه در روی ورودی حیاط و ویلا، روف گاردن و حیاط خلوت احداث می‌گردند. پرگولاها یک چهارچوب مشبک باز به شما می‌دهند تا آنها را با انتخاب گیاهان مورد علاقه خود پر کنید. به این منظور می‌توانید گیاهان و گل‌های مختلفی را از ستون‌ها و یا الوارهای چوبی سقف آن آویزان کنید تا باغ معلق زیبایی را در حیاط خانه خود داشته باشید. البته بسیاری از درختان مانند تاک نیز می‌تواند در آلاچیق‌های چوبی پرورش داده شوند. آنها از زمین رشد می‌کنند و به دور چارچوب پرگولا پیچیده و یک سقف طبیعی زیبا ایجاد می‌کنند. انگور، گل گاوزبان، پیچك، یاس رونده انتخاب‌های بسیار خوبی برای رشد در این سازه‌ها هستند. همچنین پرگولاها گزینه بسیار خوبی برای نورپردازی و زیبایی بخشی در شب محسوب می‌شوند.
قیمت پرگولا
طبق اصول طراحی، نوع چوبی پرگولا به جهت آنکه فضای را گرم‌تر و صمیمی‌‌تر می‌کند؛ مناسب‌تر است. اما به طور کلی قیمت ساخت پرگولا بسته به ابعاد، متریال و نوع پی‌ریزی آن مشخص می‌شود. از این رو موارد زیر تعیین کننده قیمت نهایی کار هستند.
- سازه پرگولا روی خاک و یا سطح بلندتر قرار است ساخته شود؟
- آیا برای ستون‌ها فونداسیون اجرا می‌شود تا در هنگام طوفان و یا زلزله سازه استحکام بیشتری داشته باشد؟
- زیر سازی و کف بندی مناسب ساخت پرگولا طبق متریال انتخابی چگونه باشد؟
- نورپردازی و آکسسوارهای تزینی مورد استفاده چه باشد؟
- نوع الوار و سایز انتخاب شده آن برای قرار گرفتن در فضای مورد نظر چیست؟
- هزینه حمل آن چه مقدار می‌شود؟
- دستمزد نصاب در هر متریال چقدر است؟
لازم به ذکر است در انواع پرگولای ساخته شده از ترموود، هزینه مقدار چوب مورد نیاز به صورت متر مربع محاسبه می‌گردد.
